Printing on Demand Artikel

Boekblad Magazine maart/april 2021 | Klaas de Boer | 26 februari 2021

Uitgeverijen zijn in verschillende tempo bezig met Printing on Demand (POD). Sommige integreren het echt in hun proces, zoals VBK. Andere zijn het pad van de ‘eentjes’ en soms een short run ingeslagen. In de wereld van de wetenschappelijke en B2B-uitgaven is POD al helemaal doorgedrongen. Toch is er in het vak nog wel weerstand. Bij drukkers, die nog steeds twijfelen aan de kwaliteit. Bij boekverkopers die met hun kennersoog verschillen zien tussen POD en een ‘traditioneel’ boek, hoewel het voor de klant vaak geen verschil maakt. En ook bij uitgevers die moeten wennen aan het idee. Maar die ook verlost kunnen worden van hun wekelijkse rondje voorraadbeheer en het nadenken er over.

 

De laatste paar jaar is door drukkers stevig geïnvesteerd in POD, met name door bedrijven die logistieke knooppunten in het boekenbedrijf zijn: Printforce bij CB Logistics en NBD Biblion, met zijn ‘printen en binden’, bij de bibliotheken.

De levenscyclus van de machinerie waarin geïnvesteerd wordt is ook korter dan die van drukpersen. Waar de apparatuur voor rotatiedruk vaak vijf of zes decennia meeging en die voor offset tot 25 jaar in bedrijf was, zijn de digitale printsystemen vaak na drie, vier jaar al achterhaald door de technische ontwikkelingen. En de kwaliteit neemt nog steeds toe. Printen in kleur is al op een bijna niet van traditioneel drukwerk te onderscheiden niveau mogelijk. Rollenmachines maken dat allerlei producties door elkaar geprint kunnen printen en ook de aansluiting bij de bindstraten is steeds beter.

De ontwikkelingen zullen zeker maken dat het omslagpunt qua oplage voor uitgevers omhoog gaat. De bovengenoemde aanbieders denken dat het op vrij korte termijn al hoger komt te liggen. Waar men nu nog vaak uitgaat van 500 exemplaren, rekent CB/Printforce bij paperbacks al met omslagpunten van circa 1250 exemplaren.

Wilco, de grootste boekdrukker van Nederland, vreest de concurrentie van POD niet. ‘We bieden POD als faciliteit. Als de klant het wil kunnen we het onderbrengen bij enkele partners met wie we werken. Maar zelf investeren hierin, dat doen we niet’, zegt directeur Robert Jan de Rooij. Wilco zat nooit in deze markt, zo betoogt hij. ‘Oplages van 1 of zelfs 400 exemplaren maken we niet. Het is een markt die er bij is gekomen. Wij hebben er op dit moment geen last van.’

 

Eentjes en short runs

Er zijn meerdere redenen voor een uitgever om op POD over te gaan: de wens om een titel leverbaar te houden, om de voorraad efficiënter te beheren (waarmee ook de duurzaamheid gediend is omdat vernietiging van prachtig gedrukte boeken beperkt wordt) en om sneller te produceren.

Een titel aan het einde van de cyclus toch leverbaar houden kost bij CB Online weinig. Hij blijft dan gehandhaafd bij Bol.com en de boekhandel kan hem altijd bestellen. De marge is door de hogere kostprijs wel minder. Sommige uitgevers vangen dat op door dit soort titels in prijs te verhogen. De verkoop die alsnog gerealiseerd wordt, brengt omzet en marge die er anders helemaal niet geweest zou zijn. Ook voor auteurs is het leverbaar blijven belangrijk, al betalen sommige uitgevers over een POD-uitgave een iets lagere royalty.

De eerste vorm van na-exploitatie is door steeds bij een bestelling een eentje te leveren. Bij CB/Printforce is dit nog het grootste aandeel van de productie met zo’n 600.000 boeken in 2020. In CB Online staan 42.000 POD-titels – het CB Logistics als geheel heeft er 130.000. NBD Biblion voorziet niet in de ‘eentjes’ productie, maar kan bij iedere opdracht wel een proefboek leveren.

De tweede vorm is een short printrun maken, vanaf zo’n vijftig tot 500 exemplaren, soms ook hoger, om een grote herdruk te voorkomen. Deze vorm wordt toegepast door een aantal uitgeverijen. Op deze manier geproduceerde boeken voelen wat anders aan, zijn soms door de bindwijze wat strakker. En als ze dan bij de boekhandel aankomen worden ze daar weleens als inferieur gezien en een enkele keer teruggezonden.

De short printrun wordt ook ingezet om ‘stockbreuk’ te voorkomen. ‘Als een titel hypet kun je geen moment op uitverkocht staan: dan verdwijn je immers uit Bol’, zegt Peter de Lange, productiemanager van Overamstel. Een paar dagen niet leverbaar is killing voor een seller’. Er zijn voorbeelden van enorme, niet meer short te noemen printruns van 8000 exemplaren in een week of zelfs nog meer.

Er zijn uitgeverijen die ook de eerste druk als POD uitvoeren. Dat is in de wetenschappelijke wereld al lang aan de gang en CB/Printforce werkt op dat vlak samen met onder andere Springer Nature, Taylor&Francis en Brill. Deze uitgeverijen leggen hoe langer hoe minder voorraad aan en leveren internationaal vanuit Culemborg aan de wetenschappelijke wereld. CB/Printforce zet zo’n 70 procent van de productie over de grens weg. Ook algemene uitgeverijen kiezen al voor deze optie. Marte Kersten, hoofd inkoop bij VBK Media: ‘Onze aanpak wordt hoe langer hoe scherper door de focus op voorraad. Als een boek bij aanbieding niet goed scoort kun je met een short run nog een poging doen het te positioneren.’ Hubert de Koning van CB/Printforce voegt daar aan toe: ‘Zo’n 64 procent van de verschijningen haalt zijn break even niet, met name door te hoge oplage en voorraad.’

Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Nature, produceert circa 70 procent van de uitgaven via POD. ‘In 2021 hebben we een POD first policy. Dus alles via POD, tenzij’, aldus teamleider uitgeef- en projectcoördinatie Marco Veltien. In de komende jaren zal dat ook gaan gelden voor de magazines van de ‘medische uitgeefreus’.

 

Kwaliteit

Over de kwaliteit van POD verschillen de meningen enigszins. De meeste drukkers vinden die prima. Maar er zijn beperkingen. ‘Wij maken veel boeken met extra’s, we veredelen veel. En dan kun je maar beperkt POD-en’, zegt Geert Brouwer, manager operations bij Unieboek Het Spectrum. ‘Sommige uitgevers passen omslagen aan als ze naar CB Online gaan.‘Dat moet je wel met de auteur overleggen. En ook de boekhandel vindt dan al gauw dat het om een misdruk gaat.’

Kleurendruk is volgens de meeste drukkers goed te doen, behalve als het om echt bijzondere, zeer specifieke producties gaat. Bij Bohn Stafleu Van Loghum worden bijvoorbeeld de anatomische atlassen, waarbij kleuren tot in detail van belang zijn, niet via POD geproduceerd, maar op traditionele persen gedrukt. Ook boeken waarin gebruikt wordt gemaakt van full PMS-kleurendruk kunnen nog niet in POD omdat copiers werken met inktjet druppels, die geen volle kleur kunnen maken, alleen samenstellen. 

Het bindwerk lijkt nog het meest kritisch te liggen. NBD Biblion is daar zeer ervaren in. ‘Wij hebben al heel lang een straat waarin boeken opnieuw ingebonden worden voor de bibliotheken’, zeggen Caroline van Alphen en Marjolein Nadorp. Zij zetten die in voor POD en willen daarnaast extra zorg besteden aan de wensen van de klant. Daarvoor werken ze samen met gespecialiseerde bedrijven. CB/Printforce werkt met een categorie bindstraten die ook bij offset wordt ingezet.

Binden kan dus prima, al kan Printforce geen stofomslagen verwerken. Maar zaken als spotvernis, leeslinten, kapitaalbandjes, stickers, flappen of buikbandjes blijven lastig. Bij Printforce kan het in overleg. NBD Biblion kan veel van deze dingen in huis doen, en besteedt soms wat uit.

Ook wat papiersoorten betreft is niet alles mogelijk. ‘Als er volume voor is, dan gaan we het zeker overwegen. Maar een aparte rol van achttien kilometer papier aanbrengen voor de productie van, zeg, dertig boeken, dat is echt onmogelijk in het proces’, vertelt Hubert de Koning, die nu zestien papiersoorten kan leveren. Zijn bedrijf werkt ook met inktjetprinters, terwijl NBD sterk gelooft in de kwaliteit van toners. NBD biedt eveneens een uitgebreid assortiment aan papier en kan ook per order papier wisselen.

Rekenmodellen

Naast NBD Biblion en Printforce zijn er niet heel veel andere drukkers die boekproducties via POD maken. Wilco besteedt dat uit, zoals al vermeld. Er zijn daarnaast nog enkele kleinere drukkers, die vooral bedrijven bedienen die niet bij CB Logistics zijn aangesloten. En daar zit nu net het concurrentievoordeel voor Printforce. Een uitgeverij die daar de POD-opdrachten onderbrengt kan via CB Online alles geautomatiseerd laten verlopen. De ‘eentjes’ rollen er zonder extra handelingen uit.

NBD Biblion levert natuurlijk veel aan bibliotheken. Zij drukken boekblokken, die ze zelf van de bibliotheekomslag voorzien. Maar het bedrijf drukt ook best veel voor uitgevers die niet bij CB voorraad houden.

Een van de uitgeverijen die nog veel bij andere drukkers doet is Elmar. Directeur Ton van Poelgeest: ‘Dertig procent van onze titels wordt in POD gemaakt. Maar met name bij kleurendruk kies ik vanwege de kosten voor andere drukkers. CB/Printforce is natuurlijk een spin in het boekenweb, dreigt monopolist te worden. Maar ze doen het wel goed.’ 

Bij een calculatie moet een uitgever ook rekening houden met kapitaalbeslag, risico op overvoorraad, kosten van opslag en dergelijke. Het is natuurlijk lastig om dat in een voorcalculatie mee te nemen. Toch zijn er uitgevers die dat doen, zij het met een soort gemiddelde toeslag. Er zijn echter nog steeds uitgevers die alleen kijken naar de kostprijs en de voordelen voor allerlei zaken die gewoonlijk in de overhead vallen, niet meenemen.

Vaak is de voorraad een jaarlijks blok aan het been, mede nu de ramsjmogelijkheden beperkter zijn geworden. Bij VBK is er een integraal systeem dat bij een calculatie een voorkeur voor een drukwijze geeft. Dat heeft er volgens Marte Kersten in 2020 toe geleid dat de voorraadpositie veel beter is geworden. Ook bij Overamstel zijn aparte rekenmodellen, vertelt Peter de Lange: ‘Wij maken al lang gebruik van POD, eerst vooral voor de backlist titels van bijvoorbeeld Arendsoog en voor de boeken van Agatha Christie, maar nu calculeren we scherp bij ons herdrukbeleid. CB-online levert daarvoor de uitgangspunten.’

Maar voor sommige categorieën is POD nog volstrekt niet zinvol. ‘Onze strips hebben een heel lage prijs, zegt Philippe Majersdorf van Standaard Uitgeverij, ‘en voor onze kinderboeken van karton met stanzingen en andere specials loont het ook niet’.

 

Bottleneck

De algemene verwachting is dat de focus op voorraad alleen maar scherper wordt. En dat POD dus een steeds vaster onderdeel wordt van het productieproces. Ondanks de haken en ogen van nu is het voor het doorsnee boek een prima oplossing. De kwaliteit en de flexibiliteit zal ook nog beter worden. Evenals de snelheid. Bottleneck is nog wel de ‘veredeling’, en daarvoor zullen niet op korte termijn andere oplossingen te vinden zijn dan uitbesteding naar gespecialiseerde bedrijven. En natuurlijk blijven er producties die zich niet lenen voor deze techniek.